საერთაშორისო ეკონომიკური ურთიერთობები მოიცავს ურთიერთქმედებას სხვადასხვა სახელმწიფოების იურიდიულ და ფიზიკურ პირებს შორის. ეს ურთიერთობები ასე თუ ისე ასოცირდება სავალუტო ბაზრის ოპერაციებთან. როგორც წესი, გარკვეული ქვეყნის ტერიტორიაზე ერთი ვალუტის მეორეზე გადაცვლა ხდება ამ სახელმწიფოს ცენტრალური ბანკის გარკვეული კონტროლის ქვეშ.
ვალუტის გაცვლა გულისხმობს კომერციული ბანკების იმ ოპერაციებს, რომლებიც პირდაპირ კავშირშია ერთი ვალუტის მეორეზე გაცვლასთან. ამ ტიპის ოპერაციის სხვა სახელია კონვერტაციის ოპერაციები, ან ვალუტის გადაკეთება. ასეთი გაცვლა ხორციელდება ერთი სახელმწიფოს ვალუტის მეორე სახელმწიფოს ვალუტის ყიდვა-გაყიდვის გარიგებების დადების გზით.
ყველაზე ზოგადი იურიდიული გაგებით, კონვერტაციის (ვალუტის გადაცვლის) ოპერაციები არის ოპერაციები სავალუტო ბაზრის თანაბარ მონაწილეებს შორის, რომლის დროსაც წინასწარ შეთანხმებული თანხები, გამოხატული ერთი ქვეყნის ფულადი ერთეულებით, გაცვლილია სხვა ქვეყნის ვალუტაში; გარიგებები ტარდება წინასწარ შეთანხმებული კურსით.
კონვერტაციის ოპერაციები არსებითად განსხვავდება საკრედიტო და სადეპოზიტო ოპერაციებისგან იმით, რომ პირველი ხორციელდება დროის გარკვეულ მონაკვეთში, ანუ მათ არ აქვთ დროის ხანგრძლივობა. მაგრამ საკრედიტო და სადეპოზიტო ოპერაციებს განსხვავებული აქტუალობა აქვს, ისინი ხანგრძლივია.
თანხების მიწოდება კონვერტაციის ოპერაციებისთვის შეიძლება განხორციელდეს დაუყოვნებლივ ან განსაზღვრული პერიოდის შემდეგ. პირველ შემთხვევაში, მიწოდება ხდება არაუგვიანეს მეორე საბანკო დღისა, თუ იგი ითვლება გარიგების მომენტიდან. ფულის მიწოდების სხვადასხვა პერიოდი საშუალებას იძლევა განვასხვაოთ ადგილზე ოპერაციები და გადაუდებელი ოპერაციები, რომლებიც ხორციელდება ძირითადად უნაღდო ვალუტით.
ექსპერტები ვალუტის გაცვლის (კონვერტაციის) ოპერაციების საერთაშორისო ბაზარს უწოდებენ ადგილზე ბაზარს. ამ საბაზრო სეგმენტში მიღებული წესები გარიგების მონაწილეებს საშუალებას აძლევს, რადგან კონვერტაციის ოპერაციებისთვის გამოყოფილ ორ დღეში შესაძლებელია ფინანსური ინფორმაციის დამუშავება და გადარიცხვებისთვის საჭირო საგადახდო დავალებების მომზადება.
ფორვარდული (ანუ ფორვარდული) სავალუტო გარიგებები განსხვავდება მყარი გარიგებისგან იმით, რომ ისინი დადებულია ერთ დღეს, მაგრამ მათზე ხელშეკრულებების შესრულება გადაიდო მომავალში გარკვეული დროით.
რუსეთის ფედერაციის საშინაო ბაზარზე უცხოური ვალუტის ყიდვა-გაყიდვის ოპერაციები ხორციელდება უფლებამოსილ ბანკებს შორის, რომლებსაც აქვთ სპეციალური ლიცენზია რუსეთის ფედერაციის ცენტრალური ბანკისგან და ბანკის მომხმარებლებსა და ბანკებს შორის. (სავალუტო ბირჟების საშუალებით ან გაიცემა რეცეპტი ს გარეშე).
ქვეყნის ცენტრალური ბანკი ახორციელებს კონტროლს სავალუტო ბაზარზე და ოპერაციებზე, რომლებიც ასე თუ ისე დაკავშირებულია ვალუტასთან რუსეთში. ამ მიზნებისათვის მას უფლება აქვს გამოიყენოს ადმინისტრაციული ზომები. ეს მოიცავს: მარეგულირებელი დოკუმენტების მომზადებას და გამოქვეყნებას, რომლებიც განსაზღვრავს უცხოური ვალუტით ძირითადი ოპერაციების შესრულების წესს; ასეთი ოპერაციების საბანკო აღრიცხვა; რისკების შემცირების პროცედურის შემუშავება; კონტროლირებადი ბანკების ღია სავალუტო პოზიციების ლიმიტების დროული კონტროლი.
ქვეყნის სავალუტო ბაზრის რეგულირების კიდევ ერთი ადმინისტრაციული მეთოდი შეიძლება იყოს რუსეთის ბანკის მიერ მაქსიმალური გადახრის ლიმიტის დაწესება კურსისთვის, რომელიც განსაზღვრავს უცხოური ვალუტის ყიდვა-გაყიდვას.
ცენტრალურ ბანკს აქვს არა მხოლოდ ადმინისტრაციული, არამედ არანაკლებ ეფექტური საბაზრო ინსტრუმენტები აქტიური გავლენის სავალუტო ბაზარზე. ეს მოიცავს სავალუტო ჩარევას; ასე ეწოდება რუსეთის ბანკის ოპერაციებს, რომლებიც მოიცავს მოსკოვის ბანკნოტის სავალუტო ბირჟაზე (MICEX) ვალუტის ყიდვა-გაყიდვას. ამ გააზრებულ და დაგეგმილ ოპერაციებს შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ შიდა ვალუტის გაცვლითი კურსის, ფულადი სახსრების მოთხოვნისა და მიწოდების შესახებ.
ცენტრალური ბანკის ერთ-ერთი დამატებითი ფუნქციაა შეზღუდვების დაწესება სავალუტო მოგების წილის სახით, რომელიც ექვემდებარება სავალდებულო რეალიზაციას MICEX– ით განხორციელებულ ოპერაციებში. ეს ღონისძიება საშუალებას იძლევა შეავსოთ ქვეყნის ოქროს და სავალუტო რეზერვები და შევინარჩუნოთ უცხოური ვალუტის მიწოდება საჭირო დონეზე.
უმარტივესი სავალუტო ოპერაციების ჩამონათვალს, რომელსაც კომერციული ბანკები სთავაზობენ თავიანთი კლიენტების ფართო სპექტრს, როგორც წესი, მოიცავს:
- ნაღდი ფულის ყიდვა და გაყიდვა სხვა ქვეყნებიდან რუსეთის ფედერაციის ფულადი ვალუტისთვის;
- ერთი ტიპის უცხოური ვალუტის სხვა უცხოურ ვალუტაზე გაყიდვა (კონვერტაცია);
- ვალუტის (უცხო ქვეყნის ბანკნოტების) შეძენა ზიანის კვალით;
- ბანკნოტების მიღება, რაც ეჭვს იწვევს მათ ნამდვილობაში.
