იმ ინსტრუმენტებს შორის, რომელთა საშუალებით სახელმწიფოს შეუძლია გავლენა მოახდინოს ეკონომიკურ მაჩვენებლებზე და მსოფლიო სავალუტო ბაზარზე, ცალკეული ქვეყნის ცენტრალური ბანკების საპროცენტო განაკვეთები გამოიყოფა. ცენტრალური ბანკები დამოუკიდებლად განსაზღვრავენ საპროცენტო განაკვეთის ზომას და ვადებს, რომლის გადახედვაც შესაძლებელია.
ცენტრალური ბანკის საპროცენტო განაკვეთები არის ძლიერი ეკონომიკური მაჩვენებელი და ეკონომიკაზე გავლენის ეფექტური ბერკეტი. ეს მაჩვენებელი მნიშვნელოვანია როგორც საშინაო, ასევე საგარეო პოლიტიკის მართვისთვის. მისი ცვლილება გავლენას ახდენს გაცვლით კურსზე, რაც საშუალებას იძლევა შენარჩუნდეს საჭირო დონეზე.
ცენტრალური ბანკის საპროცენტო განაკვეთი, რომელსაც რეფინანსირების პროცენტს უწოდებენ, არის პროცენტული პროცენტი, რომლითაც ქვეყნის მთავარი ბანკი სესხებს გასცემს სხვა საკრედიტო ინსტიტუტებს, მათ შორის კომერციულ ბანკებს. მის საფუძველში საპროცენტო განაკვეთი არის მაჩვენებელი ეკონომიკისთვის, ეროვნული ვალუტის ღირებულების ეტალონი.
მითითებული პროცენტის დონე განისაზღვრება, პირველ რიგში, სახსრებზე მოთხოვნილებით და სესხებისა და სასესხო კაპიტალის ბაზარზე შეთავაზებების რაოდენობით. ამ მაჩვენებლის სიდიდეზე ასევე მოქმედებს საკრედიტო რისკები, მოსალოდნელი ინფლაციის დონე, გაცვლითი კურსის დინამიკა და გადასახადების დონე. პროცენტს ადგენს სპეციალური კომისია ცენტრალური ბანკისგან.
კომერციული ბანკების რეფინანსირებაში მონაწილეობით, ცენტრალური ბანკი პროცენტის ცვლილებით ახდენს გავლენას მთელ რიგ ეკონომიკურ მაჩვენებლებზე, მათ შორის ინფლაციის მაჩვენებელზე და გაცვლით კურსზე. რაც მეტი პროცენტია, მით უფრო ძვირია კომერციული ბანკის მიერ მიღებული სესხი და, შესაბამისად, უფრო მაღალია მომხმარებლებისთვის გაცემული სესხების პროცენტი.
გადაფინანსების განაკვეთი ფართოდ გამოიყენება დაბეგვრის გამოსათვლელად, გადასახადებისა და გადასახადების დაგვიანებით გადახდის ჯარიმების ოდენობის განსაზღვრისას. მთავრობის ვალდებულებებზე განაკვეთები და ფინანსური ინსტრუმენტების უმეტესობის მომგებიანობის დონე პირდაპირ დამოკიდებულია საპროცენტო განაკვეთის არჩეულ დონეზე. რეფინანსირების განაკვეთის ცვლილებამ შეიძლება გამოიწვიოს ქვეყნის შიდა ბაზარზე კაპიტალის ზრდა ან შემცირება.
ცენტრალური ბანკი ზრდის საპროცენტო განაკვეთს, რათა თავიდან აიცილოს ეკონომიკის გადახურება. ეს ფენომენი შეიმჩნევა, როდესაც ხდება საქონელზე ფასების ზრდა რეალური წარმოების ზრდის გარეშე, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ინფლაცია ტრიალებს. რეფინანსირების პროცენტის ასამაღლებლად კიდევ ერთი მიზეზი არის ეროვნული ვალუტის პოტენციური ინვესტორებისთვის უფრო მიმზიდველი გახდეს. ამრიგად, პროცენტის მომატება ზრდის ეროვნული ვალუტის ღირებულებას და ანადგურებს ინფლაციის დონეს.
ცენტრალური ბანკის საპროცენტო განაკვეთის ზრდას აქვს უარყოფითი მხარე, რადგან ამავდროულად იზრდება საწარმოების სესხების მაჩვენებელი, რაც იწვევს მასობრივ შემცირებას, იწვევს უმუშევრობის ზრდას და ზრდის მიმოქცევაში მყოფი ფულის მასას.
რეფინანსირების განაკვეთის შემცირებით, საპირისპირო ეფექტი შეინიშნება: ინვესტორები ცდილობენ თანხები სხვა ვალუტაში გადაიტანონ, უმუშევრობა იკლებს, სესხის დაბალი განაკვეთები იწვევს საქონლისა და მომსახურების რეალური წარმოების ზრდას. ზოგადი ბიზნეს საქმიანობა იზრდება, თუმცა ინფლაცია იწყებს ზრდას.
ბაზრის მონაწილეებმა სწორად უნდა გაიგონ საპროცენტო განაკვეთების ფორმირების მნიშვნელობა და პროცედურა, ასევე გააკონტროლონ ცენტრალური ბანკის კომისიის შემდეგი სხდომების თარიღები, რომელზეც გადაწყდება რეფინანსირების განაკვეთის შეცვლის საკითხი.
