დაგვიანებული ხელფასის შესახებ დამსაქმებლის პასუხისმგებლობის საკითხებზე გადასასვლელად საჭიროა შრომის კოდექსის მითითება. მასში 133 – დან 158 – მდე ყველა სტატია ხელფასს ეძღვნება, ზოგი კი პირდაპირ ეხება ისეთ სასწრაფო მოვლენას, როგორიცაა დაგვიანებული ხელფასი. რამდენადაც ამ ფენომენის საზღვრები, რომლებიც რეგულირდება ჩვენი ქვეყნის კანონმდებლობით, დასაშვებია, ყველამ ეს თავისთავად უნდა გაითვალისწინოს.
ჩვენს ქვეყანაში ხელფასებთან დაკავშირებული მარეგულირებელი დოკუმენტების თემის ფარგლებში უნდა აღინიშნოს ფედერალური საგადასახადო სამსახურის 2016 წლის 29 აგვისტოს No3N-4-17 / 15799 წერილი, რომლის მიხედვითაც აკრძალულია გაცემა. ხელფასები არარეზიდენტი თანამშრომლებისთვის ნაღდი ფულით, მაგრამ მხოლოდ ბანკის თარგმნის საშუალებით. და, რა თქმა უნდა, 03.10.2016 წლიდან რუსეთის შრომის კოდექსის 136-ე მუხლის ახალმა გამოცემამ შეცვალა ხელფასის გაცემის პირობები.
ადრე შრომის კოდექსის ეს მუხლი მხოლოდ ორჯერ აწესრიგებდა ყოველთვიური ხელფასის ფორმას, რომლის თანახმად, ყველა სავაჭრო ორგანიზაცია ვალდებული იყო თვეში ორჯერ მაინც გადაეხადა თანამშრომლებს (უფრო ხშირად ეს შესაძლებელია, და უფრო იშვიათად კატეგორიულად არა). უფრო მეტიც, ეს სრული მნიშვნელობით ვრცელდებოდა იმ შემთხვევებზე, როდესაც თვითონ დასაქმებული წერილობით სთხოვს დამსაქმებელს. ზემოაღნიშნული თარიღის შემდეგ, ეს სამართლებრივი ნორმა მოითხოვს, რომ ყველა ორგანიზაციამ მკაცრად დაადგინოს ხელფასების გაცემის ზუსტი (კონკრეტული) თარიღები.
ანუ წინა წლების პრაქტიკა, როდესაც გამოყენებული იყო რეკლამები ტიპის:”ხელფასი ერიცხება ყოველი თვის 22-დან 26-ე დღემდე”, მთლიანად გამორიცხულია. ორგანიზაციები ვალდებულნი არიან დაადგინონ ხელფასის გაცემის ზუსტი თარიღები თვის 15 რიცხვამდე. უფრო მეტიც, ძალაში დარჩა დებულება გადასახადების შესახებ, რომელიც უნდა გაკეთდეს თვეში ორჯერ მაინც.
ხოლო თანამშრომლებს, რომლებიც აპირებენ სამუშაოს მოძებნას ახალ ადგილზე, ურჩევენ გაეცნონ საწარმოს ადგილობრივი მარეგულირებელი აქტის შინაარსს, რომელიც არის ანაზღაურება. ეს დოკუმენტი შეიცავს ინფორმაციას ხელფასის, ხელფასების, პრემიების პროცედურის, წინასწარი გადახდის თარიღებისა და სამუშაოს ფულადი ანაზღაურების ძირითადი ნაწილის გაანგარიშების შესახებ.
რუსეთის ფედერაციის შრომის კოდექსის 142-ე მუხლი
შრომის კოდექსის ამ მუხლში მკაფიოდ არის განსაზღვრული მარეგულირებელი მექანიზმები ხელფასის შეფერხებასთან დაკავშირებული სამართლებრივი დებულებების შესაბამისად. კერძოდ, 142-ე მუხლში ნათქვამია:”თუ დამსაქმებელმა ან ის, ვინც მისი უფლებამოსილი წარმომადგენელია, დასაშვებულისათვის დასაშვებია კანონიერი ანაზღაურების უდროოდ გადახდა, მაშინ მას პასუხს აგებს ფედერალური კანონები და რუსეთის შრომის კოდექსი. ფედერაცია”.
ამრიგად, საწარმოს თანამშრომლებს შეუძლიათ თავი გარკვეულწილად დაცულად ჩათვალონ. გარდა ამისა, შრომის კოდექსში ნათქვამია, რომ ხელფასის დაგვიანება თხუთმეტ დღეს აღემატება სახელმწიფოს საქმიანობის შეჩერების სრულ საფუძველს. ამასთან, ამ სტატუსის ფორმალიზების მიზნით, თანამშრომლებმა უნდა წარუდგინონ წერილობით შეტყობინებას უმაღლეს ხელმძღვანელობას.
ამ კონტექსტში უნდა იცოდეთ, რომ შრომითი კოდექსის თანახმად, ხელფასის თხუთმეტი დღიანი შეფერხება არის სამსახური შეუწყვეტლად შეწყვეტის საფუძველი. ყოველივე ამის შემდეგ, არსებობს გამონაკლისი წესი. ამავე მუხლში ნათქვამია, რომ სამუშაოს შეჩერება აკრძალულია საომარი / საგანგებო მდგომარეობის პერიოდში ან სახელმწიფოს მიერ დაწესებული სპეციალური ზომების დროს. გარდა ამისა, ეს სრულად ეხება რუსეთის შეიარაღებული ძალების ორგანიზაციების თანამშრომლებს, ქვეყნის თავდაცვისა და სახელმწიფო უსაფრთხოების უზრუნველყოფაში მონაწილე ქვედანაყოფების თანამშრომლებს, სამძებრო, საგანგებო სამაშველო და სამართალდამცავი ორგანოების თანამშრომლებს, აგრეთვე სახელმწიფო მოხელეებს.
მითითებული განსაკუთრებული ნორმის ქვეშ მყოფი მუშების სრული სია ასევე შეიცავს ორგანიზაციებში მომუშავეებს, რომლებიც ემსახურებიან ყველაზე საშიში ტიპის ინდუსტრიებსა და აღჭურვილობას, რომლებიც ასრულებენ მოსახლეობის სიცოცხლის უზრუნველყოფასთან დაკავშირებულ დავალებებს (სასწრაფო სამედიცინო დახმარება, წყალმომარაგება, ენერგიის მიწოდება, გათბობა და ა.შ.).) …
მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ მათ ორგანიზაციაში დასაქმების შეწყვეტის შემდეგ, თანამშრომელი კვლავ ინარჩუნებს ხელფასის უფლებას.შესაბამისად, ამ შემთხვევაში დასაქმებულს არ უნდა აღელვებს იმ ზომებზე, რასაც მენეჯმენტი მიიღებს საწარმოს სამუშაო შესაძლებლობების აღსადგენად. ამასთან, მენეჯმენტის წერილობითი შეტყობინების შემდეგ დაგვიანებული ანაზღაურების გადახდის მზადყოფნის შესახებ, თანამშრომელი ვალდებულია მეორე დღეს გამოცხადდეს სამუშაო ადგილზე. ამ შემთხვევაში, დავალიანების თანხა უნდა დაერიცხოს დასაქმებულის საბანკო ბარათს სამსახურში დაბრუნების დღეს.
დამსაქმებლის პასუხისმგებლობა დაგვიანებული ხელფასის გამო
თუ საწარმოს თანამშრომლის ქმედებები, სადაც ხელფასის შეფერხება მოხდა, ყველაფერი მარტივია. რომ ამ შემთხვევაში დამსაქმებლის მატერიალური პასუხისმგებლობა ცალკე განმარტებას მოითხოვს. ამ კონტექსტში, რუსეთის ფედერაციის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 5.27 მუხლი ავალდებულებს ორგანიზაციას გადაიხადოს ჯარიმა ოცდაათიდან ორმოცდაათი ათასი რუბლის ოდენობით. ამავე სტატიაში საუბარია საწარმოს ხელმძღვანელის ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობაზე. მაგრამ რუსეთის ფედერაციის სისხლის სამართლის კოდექსის 145.1 მუხლი ითვალისწინებს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ხოლო რუსეთის ფედერაციის შრომის კოდექსის 192-ე მუხლი - დისციპლინური პასუხისმგებლობის საკითხს. შესაბამისად, სასჯელის სახე პირდაპირ დამოკიდებულია თვით დარღვევის ხარისხზე.
ამასთანავე, დამსაქმებელმა სავალდებულოდ უნდა უზრუნველყოს ფულადი კომპენსაცია თავის თანამშრომლებს. რუსეთის ფედერაციის შრომის კოდექსის 236-ე მუხლი განსაზღვრავს ასეთი გაანგარიშების მკაფიო ფორმულას, რომელიც ითვალისწინებს დაგვიანების დღეების რაოდენობას და რეფინანსირების განაკვეთს. უფრო მეტიც, ეს ეხება იმ შემთხვევებსაც, როდესაც ხელფასის დაგვიანება მოხდა ბანკის ბრალით. დამსაქმებლისთვის ყველაზე მკაცრი სასჯელია თავისუფლების აღკვეთა ორიდან ხუთ წლამდე რუსეთის ფედერაციის სისხლის სამართლის კოდექსის 145.1 მუხლის (მეორე ნაწილი) შესაბამისად, რომელიც გათვალისწინებულია ხელფასების გადადებაზე ორი ან მეტი თვის ვადით.
დასაქმებულის ქმედებები, თუ დამსაქმებელმა არ აღმოფხვრა დარღვევა
ხშირად დაგვიანებული ხელფასის პრაქტიკა ჩვენს ქვეყანაში დგება ისეთი სიტუაციების წინაშე, როდესაც დამსაქმებელი უბრალოდ უგულებელყოფს თავისი თანამშრომლის საჩივარს ამ მხრივ. ამ შემთხვევაში იურიდიული ფულადი ანაზღაურების გადაუხდელობის ფაქტს უნდა ახლდეს თანამშრომლის მიერ საჩივრის შეტანა შრომის სახელმწიფო ინსპექციაში, ან პროკურატურაში.
ასეთი განაცხადი წარედგინება წერილობით და თავისუფალი ფორმით. იგი უნდა შეიცავდეს მოკლე ინფორმაციას საკითხის არსის, საწარმოს დეტალების, სრული საიდენტიფიკაციო მონაცემების შესახებ. საჩივარს უნდა დაერთოს ხელფასის დაგვიანების დოკუმენტური მტკიცებულება.
შეიძლება აღინიშნოს, რომ 2014 წლიდან მთელ ქვეყანაში ხელფასების მასიურ შეფერხებასთან დაკავშირებული პრობლემების გადაჭრის ეს ფორმა გახდა ეფექტური მარეგულირებელი. პროცედურული საკითხი ახლა სრულად არის დარეგულირებული. ამრიგად, მტკიცებულებების შეგროვებისა და წერილობითი საჩივრის შედგენის შემდეგ, შეგიძლიათ გაუგზავნოთ იგი უფლებამოსილ ორგანოს ფოსტით ან პირადად აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლის ხელში.
როგორ მოვიქცეთ სამსახურიდან წამოსვლისას
მას შემდეგ, რაც თანამშრომელი ორგანიზაციას ტოვებს, ხშირია შემთხვევები, როდესაც ხდება სრული მოგვარების შეფერხება, ეს მომენტი ასევე მოითხოვს ფრთხილად ყურადღებას. გათავისუფლება თავისთავად წარმოადგენს იურიდიულ პროცედურას, რომელიც გულისხმობს მოსამსახურის მუშაობის შეწყვეტას, სამუშაო წიგნის დაბრუნებას და საბოლოო ანგარიშსწორებას.
რუსეთის ფედერაციის შრომის კოდექსის 140-ე მუხლი მკაფიოდ არეგულირებს პენსიაზე დასაქმებულთან დამსაქმებლის გაანგარიშების წესს. მასში ნათქვამია, რომ სამუშაოების ბოლო დღეს, ან გაანგარიშების თაობაზე ხელმძღვანელობასთან დაკავშირების თარიღის შემდეგ, ასეთი გადახდა უნდა განხორციელდეს. შრომის კოდექსით გათვალისწინებული სამართლებრივი ნორმის თანახმად, სამსახურიდან გათავისუფლებისთანავე, თანამშრომელი იღებს ვალდებულებას დამოუკიდებლად გამოცხადდეს გაანგარიშებაზე.
თუ მენეჯმენტი შეაჩერებს საბოლოო ანგარიშსწორებას, თანამშრომელი უფლებამოსილია შეიტანოს სარჩელი. გარდა ამისა, შრომის ინსპექციასთან დაკავშირება შეიძლება პრობლემის ეფექტური გადაწყვეტა იყოს. ამ ინსტანციაში საჩივარი განიხილება კალენდარული თვის განმავლობაში, რის შემდეგაც გათვალისწინებულია საქმის გამოძიების და სასამართლოში საქმის შეტანის პროცედურები.როგორც წესი, დამსაქმებელი თავს იკავებს სასამართლოს სხდომამდე ასეთი პროცედურების დაშვებაზე. ამიტომ, გავლენის ასეთი ინსტრუმენტი საკმაოდ ოპტიმალურად შეიძლება ჩაითვალოს.
