დეფოლტი (ინგლისურიდან ნაგულისხმევიდან - ვალდებულებების შეუსრულებლობა) არის მსესხებლის უარი სესხის თანხის გადახდაზე და მასზე პროცენტები. დეფოლტის ინიციატორები შეიძლება იყვნენ ბანკები, კომპანიები, ფიზიკური პირები ან სახელმწიფოები.
ფართო გაგებით, ეს ტერმინი გულისხმობს ნებისმიერი სახის უარის თქმას. უფრო ვიწრო გაგებით, მთავრობა უარს ამბობს ფინანსური ვალდებულებების მიღებაზე. ამ ტიპის ნაგულისხმევს ეწოდება სახელმწიფო ან სუვერენული. ასევე არსებობს კორპორატიული (კომპანიის) და მსესხებლის დეფოლტი.
სუვერენული დეფოლტის საკითხები რეგულირდება საერთაშორისო სამართლით. როგორც წესი, მოლაპარაკებების შედეგად ხდება ვალის რესტრუქტურიზაცია - მისი ნაწილის ჩამოწერა, გადავადების გადადება და ა.შ.
მთავრობა უგულებელყოფს მთავრობის სურვილს მიაღწიოს ეკონომიკურ აღდგენას დიდი რაოდენობით ინვესტიციების მოზიდვით. ამასთან, როდესაც დავალიანების დაფარვის დრო მოდის, ხშირად ამას სახელმწიფო ვერ ახერხებს და იძულებულია ახალი სესხები მიიღოს.
შედეგად, იზრდება დავალიანება და მცირდება ინვესტორების რაოდენობა. როდესაც საერთოდ აღარ დარჩება, მთავრობა არ ასრულებს სტანდარტს.
კლასიკური მაგალითია რუსეთის ფედერაციის მიერ 1988 წლის 18 აგვისტოს განცხადება ფედერალური სასესხო ობლიგაციების გადახდაზე უარის თქმის შესახებ და მთავრობის მოკლევადიანი ვალდებულებები.
ამასთან, არა მხოლოდ რუსეთმა დაადასტურა დეფოლტი - 1994 წელს მექსიკა აღმოჩნდა მსგავს სიტუაციაში, 2002 წელს - არგენტინა და 2010 წელს ევროკავშირის ზოგიერთ წევრ ქვეყანას შეექმნა საგადასახადო ბალანსის პრობლემები.
როგორც წესი, მთავრობის დეფოლტს წინ უძღვის ეკონომიკური ან პოლიტიკური კრიზისი. პროცესს თან ახლავს ინფლაციის ზრდა, დევალვაცია (ეროვნული ვალუტის გაუფასურება) და ზოგჯერ ფულის ნომინალი. ქვეყნის ბანკები უარს ამბობენ ფინანსური ვალდებულებების შესრულებაზე.
დეფოლტის შემთხვევაში, სახელმწიფოს შეუძლია დაეხმაროს ზოგიერთი საერთაშორისო ორგანიზაცია. მაგალითად, სსფ (საერთაშორისო სავალუტო ფონდი), პარიზისა და ლონდონის კრედიტორთა კლუბები.
თუ კერძო კომპანია აცხადებს დეფოლტს, ისინი საუბრობენ მის ტექნიკურ ან რეალურ გაკოტრებაზე. პირველ შემთხვევაში, მსესხებელს არ შეუძლია შეასრულოს ფინანსური ვალდებულებები მათი წარმოშობის მომენტში.
თუ მოვალე კომპანია არ ეთანხმება კრედიტორს ვალის რესტრუქტურიზაციის საკითხში, ან არ გაერკვია, თუ როგორ უნდა გადაიხადოს მისი დავალიანება, იგი სავარაუდოდ გამოცხადდება გაკოტრებულად და ლიკვიდაციად.
ბევრ ქვეყანაში კერძო მსესხებლის ვალდებულებების შეუსრულებლობა გათვალისწინებულია კანონით. მაგალითად, შეერთებულ შტატებში მოქმედებს კანონი გაკოტრების შესახებ. იგი განსაზღვრავს გარკვეული პროცედურების შესრულებას, რომლებიც მიზნად ისახავს მსესხებლის სასესხო ვალდებულებების დაფარვას.
რუსეთში მსგავსი დოკუმენტი ჯერ კიდევ 2009 წელს მზადდებოდა. 2011 წელს ის შეიძლება მიღებულ იქნეს.
