საწარმოს ბალანსის შედგენისას, როგორც წესი, ყველა ბიზნეს ჩანაწერი მიეკუთვნება ან აქტივს, ან ვალდებულებას. თუ ჯამური ხაზის ჯამები იგივეა, ეს ნიშნავს, რომ გამოთვლებში შეცდომები არ არის და შესაძლებელია საანგარიშგებო დოკუმენტების მომზადება მიღებული მონაცემების საფუძველზე.
"რა არის ძირითადი განსხვავება აქტივსა და ვალდებულებებს შორის?" - კითხვა, რომელიც მშვიდობიანად არ ტოვებს მომავალ ეკონომისტებს, ისევე როგორც მათ, ვინც აპირებს გაიგოს ბუღალტრული აღრიცხვისა და ფინანსური აღრიცხვის ყველა ნიუანსი. ტოლობის ნიშანი ორ ბალანსის გრაფიკს შორის გარკვეულ დაბნეულობას იწვევს. მართლაც, რატომ ხდება ეს?
ბალანსის სტრუქტურა მოიცავს რამდენიმე განყოფილებას: 2 მათგანი დაწერილია მარცხენა მხარეს, დანარჩენი - მარჯვნივ. სვეტში”აქტივი” აისახება ორგანიზაციის მიმდინარე (ფულადი სახსრები, მარაგები, დებიტორული დავალიანება, მოკლევადიანი ინვესტიციები) და არამავალი (ძირითადი საშუალებები, არამატერიალური აქტივები, გრძელვადიანი ინვესტიციები, მშენებლობის პროცესში) სახსრები. აქ აღირიცხება ქონება, რომელიც საწარმოს განკარგულებაშია. მისი აქტივებისადმი კუთვნილების დადგენა შესაძლებელია მრავალი ნიშნით:
- არსებობს სახსრების განკარგვის შესაძლებლობა;
- ქონება გვპირდება, რომ მომავალ პერიოდში მიიღებს სარგებელს;
- ორგანიზაციას აქვს მატერიალური აქტივების გამოყენების უფლება.
ვალდებულებები მოიცავს ქონების ფორმირების საშუალებებს:
- კაპიტალი და რეზერვები;
- ნასესხები კაპიტალი.
კაპიტალი ეკუთვნის საწარმოს და გავლენას ახდენს ზოგიერთი აქტივის ფორმირებაზე. ხოლო ორგანიზაციის მიერ საქმიანობის განსახორციელებლად მოზიდული სახსრები, გამოყენების პერიოდის მიხედვით, უთანაბრდება მოკლევადიან და გრძელვადიან ვალდებულებებს. ისინი ქმნიან ნასესხ კაპიტალს და უნდა დაბრუნდნენ ხელშეკრულების შესაბამისად.
ამრიგად, საწარმოს ქონების ოდენობა ყოველთვის უდრის მისი ფორმირების წყაროებს. ყოველივე ამის შემდეგ, თუ ორგანიზაციამ ბანკიდან მიიღო სესხი, მაშინ თანხები მიმართულია მატერიალური ფასეულობების შეძენისკენ. შედეგად, აქტივი (შეძენილი ქონების ღირებულება) უტოლდება ვალდებულებას (საბანკო სესხის ოდენობა). ბალანსით გათვალისწინებული მნიშვნელობებისთვის გამოიყენება ბალანსგარეშე ბუღალტრული აღრიცხვა.
