უდიდესი მოგების მიღება არსებული რესურსების მაქსიმალური გამოყენებით და მინიმალური დანახარჯებით ახასიათებს წარმოების ეკონომიკურ ეფექტურობას. ეს ეკონომიკური მაჩვენებელი ახასიათებს შრომის პროდუქტიულობას და ნედლეულის, მასალების და საწარმოო ობიექტების გამოყენების სარგებლობას.
დღეს მსოფლიოში ეკონომიკური ეფექტურობის მაჩვენებელი სხვადასხვა ფორმით გამოიხატება. წარმოების დონეზე, ეს მაჩვენებელი განისაზღვრება, როგორც წარმოების მომგებიანობა, ხოლო სახელმწიფო დონეზე, იგი გამოხატულია წარმოების ეროვნული შედეგებით დროის ერთეულზე ან სამუშაო ერთეულზე.
ეკონომიკური ეფექტურობის მახასიათებელია წარმოების შედეგების შედარება წარმოების ხარჯებთან. მისი მახასიათებლების მიხედვით, წარმოების ეფექტურობა იყოფა რამდენიმე ტიპად: შედეგების მიხედვით - ეკოლოგიური, სოციალური და ეკონომიკური; ეფექტის ადგილის მიხედვით - ადგილობრივი (თვითდაფინანსება) და ეროვნული ეკონომიკური; სიხშირით - ერთჯერადი და ანიმაციური. ამ ტიპის კომბინაცია ასახავს კონკრეტულ საწარმოში წარმოების ეფექტურობას.
აუცილებელი ხარჯები
ეკონომიკური ეფექტის მისაღებად არსებობს აუცილებელი ხარჯები, რომლებიც იყოფა ორ ჯგუფად. მიმდინარე ხარჯები უკავშირდება ნედლეულის, წარმოების მასალების, ენერგიის ხარჯების, სახელფასო და პროდუქციის გაყიდვას. ერთჯერადი ხარჯები გულისხმობს ინვესტიციებს საბრუნავი კაპიტალის განვითარებაში, რაც შემდგომში ემსახურება ორგანიზაციის ძირითადი საშუალებების განახლებას, ინოვაციური წარმოების ტექნოლოგიების დანერგვას, კაპიტალის მშენებლობას, სესხებს და საქმიანობის ახალი სფეროების განვითარებას.
წარმოების ეფექტურობის გაზრდა: ფაქტორები
ორგანიზაციის ეფექტურობის ანალიზისას მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ფაქტორები, რომლებმაც შეიძლება წარმოების ეფექტურობა გაზარდონ. ეს ფაქტორები შეიძლება დაიყოს ვექტორულ მიმართულებებად.
პირველი ვექტორი არის წარმოებაში არსებული რესურსების ეფექტური გამოყენების დონის ზრდა. მეორეა სამუშაო პერსონალის სტიმულირება, შრომის პროდუქტიულობის პროცენტული ზრდის მიზნით. მესამე ვექტორი არის საწარმოს შიდა სახსრების მაქსიმალური მობილიზაცია. და მეოთხე არის ზემოაღნიშნული ფაქტორების მუდმივი მონიტორინგი და ანალიზი, რომლებიც გავლენას ახდენენ საწარმოს ეფექტურ საქმიანობაზე.
წარმოების ეფექტურობის ძირითადი კრიტერიუმები
წარმოების ეფექტურობის ძირითადი მაჩვენებლები იყოფა ორ ქვეჯგუფად.
პირველი ქვეჯგუფი გულისხმობს ზოგად ინდიკატორებს: გასაყიდი პროდუქციის მოცულობა ღირებულების ერთეულზე; მოგება მთლიანი ხარჯების ერთეულზე, ხარჯები ერთ რუბლზე, წარმოების მომგებიანობა, წარმოების გაზრდით წარმოებული საქონლის მოცულობის ზრდის პროცენტი.
მეორე კატეგორია მოიცავს წარმოებაში მონაწილე სახსრების გამოყენების მაჩვენებლებს (კაპიტალის მთლიანი პროდუქტიულობა), აქტივების უკუგება, წარმოების აქტივების აქტივების ანაზღაურება, კაპიტალის ინტენსივობა გამოშვების ერთეულზე.
