დებიტორული დავალიანების ცნება უმეტეს შემთხვევაში გამოიყენება იურიდიულ პირზე. ამასთან, ასეთი კონცეფციის განმარტება გულისხმობს, რომ მოთხოვნები წარმოადგენს კომპანიის საბრუნავი კაპიტალის ნაწილს.
მისაღები
დებიტორული დავალიანება წარმოადგენს თანხის ოდენობას, რომლის საწარმოც აპირებს მიიღოს თავისი კონტრაგენტისგან, ეს არის პარტნიორები, მომხმარებლები ან სხვები, რომელთანაც ურთიერთობს. ამ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, ჩვენ ვსაუბრობთ თანხებზე, რომელთა მისაღებად არსებობს გარკვეული სამართლებრივი საფუძველი დადებული ხელშეკრულებების ან ხელშეკრულებების სახით.
დებიტორული დავალიანების ფორმირება შესაძლებელია მრავალი გზით. მაგალითად, ეს შეიძლება წარმოიშვას ბიზნეს ურთიერთობაში ორ კომერციულ საწარმოს შორის, რომლებიც გრძელვადიანი პარტნიორები არიან და, შესაბამისად, ენდობიან ერთმანეთს. უფრო მეტიც, თუ რომელიმე მათგანი მეორის კლიენტია, მაშინ მიმწოდებელს შეუძლია კლიენტს გადადოს გადასახდელი თანხით საჭირო საქონელი. ამრიგად, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში შეიქმნება სიტუაცია, როდესაც საქონელი უკვე გადაეცა მომხმარებელს, მაგრამ მომხმარებელს ჯერ არ აქვს გადარიცხული თანხები ამ პროდუქტის გადახდის სახით. შედეგად, გადასახადი, როგორც თანხა, მიიღება დებიტორული დავალიანება.
ჩვეულებრივ, დებიტორული დავალიანება მიეკუთვნება საწარმოს საბრუნავ კაპიტალს, რადგან, როგორც წესი, კომპანია ელის, რომ გარკვეულ დროში მიიღებს ამ თანხას და შეძლებს გამოიყენოს იგი საკუთარი მიზნებისთვის. ამასთან, მისაღები მოთხოვნების დიდმა რაოდენობამ შეიძლება საფრთხე შეუქმნას კომპანიის ნორმალურ ფუნქციონირებას: მაგალითად, თუ მას არ შეუძლია ახლანდელი გადახდა ან სესხის დაფარვა, რადგან მისთვის დავალიანებული თანხა ჯერ კიდევ არ მიუღია კომპანიის ანგარიშებზე მოვალისგან.
დებიტორული დავალიანების ტიპები
თანამედროვე აღრიცხვაში განასხვავებენ დებიტორული დავალიანების რამდენიმე მთავარ ტიპს, რომელსაც ბუღალტრები თავიანთი პროფესიული ჟარგონით ხშირად უწოდებენ უბრალოდ "დებიტორულ დებიტორულს". ასე რომ, თუ ორგანიზაციასა და მის მოვალეს შორის დადებული ხელშეკრულება ან ხელშეკრულება გულისხმობს, რომ დავალიანება უნდა გადაიხადოს 12 თვის განმავლობაში, მაშინ ასეთი დავალიანება მოკლევადიანად ითვლება. თუ სესხის დაფარვის ვადა 12 თვეს აღემატება, ეს ვალი კლასიფიცირდება როგორც გრძელვადიანი.
გარდა ამისა, გასათვალისწინებელია, რომ მოთხოვნა ნორმალურად ითვლება ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ პერიოდში. ასე რომ, მაგალითად, თუ მიმწოდებელსა და მომხმარებელს შორის დადებული ხელშეკრულების თანახმად, სესხის დაფარვა უნდა განხორციელდეს მიწოდების დღიდან ერთი თვის განმავლობაში, ამ თვის განმავლობაში მომწოდებელს არა აქვს იურიდიული საფუძველი, წარუდგინოს პრეტენზია მომხმარებლის მიმართ. ამასთან, ამ ვადის გასვლის შემდეგ, მისაღები ხდება ვადაგადაცილებული და მიმწოდებელს აქვს უფლება, სასამართლოს მიმართოს მის შესაგროვებლად.
