ბიუჯეტის დეფიციტი არის ბიუჯეტის ხარჯვითი მხარის ჭარბი შემოსავლის მხარეს. ბიუჯეტის დეფიციტით, სახელმწიფოს არ აქვს საკმარისი სახსრები თავისი ფუნქციების ნორმალურად შესრულებისთვის. იდეალურ შემთხვევაში, ნებისმიერი ბიუჯეტის დონე უნდა იყოს დაბალანსებული. მაგრამ არსებობს მრავალი ფაქტორი, რომელიც ხელს უშლის ამას.
ინსტრუქციები
Ნაბიჯი 1
გახსოვდეთ, რომ ბიუჯეტის დეფიციტი შეიძლება ასოცირდეს არა მხოლოდ საგანგებო ფაქტორებთან, მაგალითად, ბუნებრივი კატასტროფების ან ომების შემთხვევებთან, რომელთა ხარჯების წინასწარ განსაზღვრა შეუძლებელია, არამედ სხვა მიზეზების გამო. დეფიციტი შეიძლება წარმოიშვას, მაგალითად, სიტუაციაში, როდესაც საჭიროა დიდი სახელმწიფო ინვესტიციების განხორციელება ეკონომიკის განვითარებაში, რაც ასახავს ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდას და არა მის კრიზისულ მდგომარეობას. ზოგადად, ბიუჯეტის დეფიციტის რამდენიმე მიზეზი არსებობს:
- ეროვნული შემოსავლის შემცირება ეკონომიკური კრიზისის გამო;
- ბიუჯეტში მიღებული აქციზის თანხის შემცირება;
- ბიუჯეტის ხარჯვის მკვეთრი ზრდა;
- სახელმწიფოს არათანმიმდევრული ფინანსური პოლიტიკა.
ნაბიჯი 2
გაითვალისწინეთ, რომ ბრუნვაში ფიქსირებული თანხის მქონე ქვეყნებში არსებობს ბიუჯეტის დეფიციტის შემცირების ორი ძირითადი გზა - სახელმწიფო სესხების გაცემა და საგადასახადო რეჟიმის გამკაცრება. იმ ქვეყნებში, სადაც ფულის მასა არ არის მუდმივი, არსებობს კიდევ ერთი გზა - ფულის ემისია. ამასთან, ეს მეთოდი სავსეა დაჩქარებული ინფლაციის მაჩვენებლებით. ამჟამად მსგავსი მიზნისთვის იქმნება კომერციული ბანკების რეზერვები, რომლებიც კონცენტრირებულია ცენტრალურ ბანკში და მათი გამოყენება შესაძლებელია ბიუჯეტის დეფიციტის დასაფარავად.
ნაბიჯი 3
ნუ დაგავიწყდებათ, რომ თანამედროვე პირობებში არსებობს სამი ძირითადი მიდგომა, რომელიც გამოიყენება ბიუჯეტის დეფიციტის პრობლემის გადასაჭრელად. პირველი ითვალისწინებს, რომ ბიუჯეტი ყოველწლიურად უნდა იყოს დაბალანსებული. ამასთან, ასეთი პოლიტიკა ზღუდავს სახელმწიფოს შესაძლებლობებს, თუ მის საქმიანობას აქვს კონტრციკლური, სტაბილიზაციის მიმართულება. მოდით განვიხილოთ მაგალითი. ქვეყანაში უმუშევრობის პერიოდი დაიწყო, შესაბამისად, მოსახლეობის შემოსავალი მცირდება და, შესაბამისად, გადასახადების გადახდა ბიუჯეტში. ამ სიტუაციაში სახელმწიფომ უნდა გადასახადების გაზრდა ან ხარჯების მუხლების შემცირება. ამასთან, ამგვარი ზომების შედეგად, საერთო მოთხოვნა კიდევ უფრო შემცირდება. ამრიგად, ყოველწლიურად დაბალანსებული ბიუჯეტი არა ანტიციკლური, არამედ პროციკლურია.
ნაბიჯი 4
მეორე მიდგომა ითვალისწინებს, რომ ბიუჯეტი არა ყოველწლიურად უნდა კორექტირდეს, არამედ ეკონომიკური ციკლის განმავლობაში. ეს კონცეფცია გულისხმობს, რომ სახელმწიფომ უნდა განახორციელოს კონტრციკლური გავლენა და ამავე დროს დააბალანსოს ბიუჯეტი. ამ კონცეფციის ლოგიკა მარტივია: რეცესიის თავიდან ასაცილებლად, მთავრობა წყვეტს გადასახადებს და ზრდის ხარჯვის საგნებს, ე.ი. შეგნებულად ქმნის დეფიციტს. შემდგომ პერიოდში - ინფლაციის პერიოდში - გადასახადები იზრდება და მთავრობის ხარჯები მცირდება. ყოველივე ეს იწვევს შემოსავლების გადაჭარბებას ხარჯებზე, რაც ნიშნავს, რომ ბიუჯეტის დეფიციტი დაფარულია ადრე.
ნაბიჯი 5
მესამე მიდგომა მოიცავს ფუნქციონალური ფინანსების კონცეფციის გამოყენებას, ე.ი. სახელმწიფოს მიზანი არ არის ბიუჯეტის დარეგულირება, არამედ დაბალანსებული ეკონომიკის უზრუნველყოფა, რომლის მიღწევა შესაძლებელია ნებისმიერი დეფიციტით ან ზედმეტით. გთხოვთ გაითვალისწინოთ, რომ ბიუჯეტის სტაბილიზაციის პირველი კონცეფცია გამოიყენება ჩვენს ქვეყანაში.
