ფასიანი ქაღალდები ყველაზე მნიშვნელოვანი იარაღია თანამედროვე ეკონომიკაში. აქციები გაიცემა კომპანიების მიერ, რაც უზრუნველყოფს "ახალი" სახსრების შემოდინებას. სახელმწიფო ობლიგაციები ერთგვარი "წილის" ქვეყნებია.
სახელმწიფო ობლიგაციების ისტორია
დიდი ხნის განმავლობაში ობლიგაციები მუდმივი საპროცენტო განაკვეთი იყო. ფასიანი ქაღალდები უზრუნველყოფდნენ, ვთქვათ, წლიური შემოსავლის 10% -ს, როგორც ეს მოხდა ვიქტორიანული ეპოქის დიდ ბრიტანეთში (XIX საუკუნე).
სსრკ-ში არსებობდა აგრეთვე სახელმწიფო ობლიგაციები. მათ დაბალი შემოსავალი მოუტანეს, მაგრამ ძვირფასი პრიზები მათ რიცხვმა გაანაწილა - სამოგზაურო ვაუჩერები, მანქანები და ბინაც კი. მრავალი საბჭოთა ხალხისთვის ობლიგაციების ყიდვა იშვიათი შესაძლებლობა იყო მღელვარების განცდისა - სპორტლოტოს ლატარიის ტოლი.
საკრედიტო რეიტინგი
არსებობს ფინანსური სარეიტინგო სააგენტოები, რომლებიც აფასებენ საწარმოს გადახდისუნარიანობას და მთელი ქვეყნის მასშტაბით. თუმცა, მათაც აქვთ არასწორად გათვლილი. ამრიგად, უმსხვილესმა სარეიტინგო სააგენტოებმა Moody და Parliament Rate არ აღიარეს მოსალოდნელი გლობალური კრიზისის მიდგომა 2008 წელს, რაც თავის მხრივ უკავშირდება ობლიგაციების ბაზარზე სპეკულაციას.
ევროპული კრიზისის პერიოდში შეიტანეს ცვლილებები საბერძნეთში, ესპანეთსა და ისლანდიაში "პრობლემური" ობლიგაციების კლასიფიკაციაში. ამ ქვეყნებს მასშტაბური დავალიანება აქვთ - მშპ-ს დაახლოებით 150%. მარტივად რომ ვთქვათ, მათ გამოსცეს ძალიან ბევრი არაუზრუნველყოფილი ობლიგაცია.
სახელმწიფო ობლიგაციები კლასიფიცირდება მათი საკრედიტო რეიტინგის მიხედვით. ყველაზე საიმედო ობლიგაციები შეფასებულია AAA, ნაკლებად საიმედოა AA +, BBB. ობლიგაციები, რომელთა საკრედიტო რეიტინგი ნაკლებია BBB– ზე, ითვლება "სპეკულაციურად".
ობლიგაციების ბაზარი
”ეფექტური ბაზრის” თეორია, რომელიც დიდხანს ართობდა მრავალი თაობის მოვაჭრეებს, ვერ ხერხდება კრიზისული სიტუაციების დროს, რომლებსაც ანალოგი არ ჰქონია წარსულში -”შავი გედები”. ამ თეორიის თანახმად, თითოეული ფინანსური ინსტრუმენტი ფასდება მისი ნამდვილი ღირებულებით, ბაზარზე არსებული ინფორმაციის საფუძველზე.
იმისათვის, რომ სახელმწიფო სესხის ობლიგაციები გაუფასურდეს, სახელმწიფომ უნდა გამოაცხადოს მისი გაკოტრება - ნაგულისხმევი. ჩვეულებრივ ცხოვრებაში, როგორც ჩანს, მთელი სახელმწიფოს გაკოტრება ნაკლებად სავარაუდო მოვლენაა. პრაქტიკაში, ყველაფერი შეიძლება მოხდეს რამდენიმე საათში. გაცვლითი კურსი შეიძლება რამდენჯერმე შემცირდეს საერთაშორისო საზოგადოების არასასურველი პოლიტიკური მოვლენების ან სანქციების გამო. კაპიტალის გადინება ამით შეამცირებს სახელმწიფო "ურნებს" ლიმიტზე. გამსესხებლები წარმოადგენენ ობლიგაციებს, რომლებიც უნდა გადაიცვალონ ნაღდი ფულით. სახელმწიფოს არ ექნება ფული საკუთარი ფასიანი ქაღალდების შესაძენად - ამავე დროს მას მოუწევს დეფოლტის გამოცხადება.
ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი გაკოტრება იყო 1998 წელს ნაგულისხმევი რუსეთში. ეროვნული ვალუტის ფლობის არასწორი კურსი, რასაც თან ახლავს მოკლევადიანი ობლიგაციების არაგონივრულად მაღალი პროცენტები (140% წელიწადში), განაპირობა ის ფაქტი, რომ რუსული ობლიგაციები გახდა "ფინანსური პირამიდის" ანალოგი: ახალი მყიდველების სესხები.
ქველმოქმედება და პატრიოტიზმი
სხვადასხვა დროს, ქვეყნების მაცხოვრებლები, რომლებიც რთულ პერიოდებში იმყოფებოდნენ, საქველმოქმედო მიზეზების გამო იყიდეს სახელმწიფო სესხის ობლიგაციები. მაგალითად, ნობელის პრემიის ლაურეატმა ფიზიკაში მარია სკლადოვსკაია-კიურიმ საფრანგეთის სამხედრო ძალების დასახმარებლად შეიძინა არასანდო ფრანგული ობლიგაციები. ომის შემდეგ, ეს ობლიგაციები გაუფასურდა. რა თქმა უნდა, პირველ რიგში, ობლიგაციები არის ფინანსური ინსტრუმენტი და არა საქველმოქმედო საშუალება. ამასთან, ქვეყნის მიმართ ნდობა შეიძლება გამოიხატოს სახელმწიფო ობლიგაციების ოდენობით.
