ფულადი სახსრები არის ანგარიშსწორების ძირითადი ინსტრუმენტი, ორგანიზაციის ფინანსური რესურსი და ყველაზე ლიკვიდური აქტივები. მათი კომპეტენტური მენეჯმენტი და მათი გადაადგილების სისტემატური კონტროლი უზრუნველყოფს კომპანიის სტაბილურობას.
ფულადი სახსრების მოძრაობა არის საწარმოს საანგარიშო ანგარიშებზე თანხის მიღების და ხარჯვის პროცესების ერთობლიობა. როგორც წესი, ფულადი სახსრების მთლიანი მოძრაობა შედგება სხვადასხვა სახის საქმიანობის ნაკადებისაგან: ძირითადი (საოპერაციო), საინვესტიციო და ფინანსური, ანუ ფულადი სახსრების მოძრაობა ხორციელდება ამ სამი მიმართულებით.
ფულადი სახსრების მოძრაობა თითოეული საქმიანობიდან იყოფა შენატანებსა და შედეგებში. შეყვანის ძირითადი ნაკადებისთვის არის:
- შემოსავლები საქონლისა და მომსახურების გაყიდვიდან;
- სხვა ორგანიზაციებისათვის გაცემული სესხების პროცენტის გადასახადიდან მიღებული ქვითრები;
- შემოსავალი სხვა საწარმოებში მონაწილეობიდან (საწესდებო კაპიტალის წილი, აქციები და ა.შ.);
- უძრავი ქონების და აღჭურვილობის იჯარის ქირა;
- სხვა საოპერაციო შემოსავალი.
ძირითადი საქმიანობის გამომავალი ნაკადების სტრუქტურა მოიცავს:
- მომწოდებლებისა და კონტრაქტორებისთვის გადახდები;
- გადასახადები მუშებისა და თანამშრომლებისათვის;
- დასახლებული პუნქტები საბიუჯეტო და უცხოური ბიუჯეტის სახსრებით;
- პროცენტების გადახდა სესხებზე, ობლიგაციებზე და ა.შ.
ინვესტიციის ფულადი ნაკადების გამომუშავება ხდება ძირითადი საშუალებების და ფასიანი ქაღალდების ყიდვა-გაყიდვის, სხვა კომპანიებში ფინანსური ინვესტიციების და სხვა ორგანიზაციებზე გაცემული სესხების თანხის დაბრუნების შედეგად.
ფულადი სახსრების მოძრაობა ფინანსური საქმიანობიდან ასახავს მოზიდული რესურსების მიღებას და ხარჯვას: ინვესტორების ინვესტიციების ჩადებას, საბანკო სესხებს, ანუ გრძელვადიან და მოკლევადიან ვალდებულებებთან და კაპიტალთან დაკავშირებულ ოპერაციებს. შემომავალი ფინანსური ნაკადები მოიცავს მიღებული სესხების, ინვესტიციების და გაყიდული აქციების სახსრებისა და შაბათ-კვირას უკავშირდება სესხების, თამასუქების, ობლიგაციების, აქციონერებისგან აქციების გამოსყიდვასა და დივიდენდების გადახდას.
ფულადი სახსრების მოძრაობის ანალიზი უზრუნველყოფს საწარმოს მენეჯმენტსა და დამფუძნებლებს შემდეგ ინფორმაციას:
- იღებს თუ არა კომპანია საკმარის რესურსებს ძირითადი და მიმოქცევადი აქტივების შესაძენად შემდგომი ზრდისა და განვითარების მიზნით;
- საჭიროა დაფინანსების დამატებითი წყაროების მოზიდვა (საბანკო სესხები, მესამე მხარის ინვესტიციები);
- აქვს თუ არა ორგანიზაციას თავისუფალი თანხების საკმარისი ოდენობა ახალი პროდუქციის განვითარებაში ვალების ან ინვესტიციების დასაფარად.
ფულადი სახსრების მოძრაობის ანალიზისთვის ბუღალტრული აღრიცხვის ანგარიშში შედის ფორმა No4”ფულადი სახსრების მოძრაობის განცხადება”. მასში ასახულია კომპანიის ძირითადი, საინვესტიციო და ფინანსური საქმიანობის ძირითადი შემოსავლები და გადასახდელები, რომელთა შორის სხვაობა არის ფულის წმინდა შემოდინება ან გადინება. ფულადი სახსრების მოძრაობის დადებითი საბოლოო ღირებულება ახასიათებს საწარმოს ფინანსურ მდგომარეობას კარგადაა, ხოლო უარყოფითი ნიშნავს ფულის გამომუშავების პრობლემებს, რაც მომავალში ორგანიზაციას გაკოტრებისკენ უბიძგებს.
