გადასახადები, მოსაკრებლები და გადასახადები, რომლებიც იბეგრება საქონლისა და მომსახურების მყიდველზე, შედის არაპირდაპირი გადასახადების შემადგენლობაში. არაპირდაპირი გადასახადების ძირითადი კატეგორია მოიცავს საშემოსავლო გადასახადს, საბაჟო გადასახადს, მიწის გადასახადს, დღგ-ს და ა.შ. არაპირდაპირი გადასახადის თავისებურება იმაში მდგომარეობს, რომ შეუძლებელია მათი თავიდან აცილება, რადგან ისინი უკვე შედის საქონლის ან მომსახურების ღირებულებაში.
არაპირდაპირი გადასახადების უპირატესობები
განვითარებული ეკონომიკური სტრუქტურის მქონე სახელმწიფოსთვის არაპირდაპირი გადასახადები უპირატესობას ანიჭებს პირდაპირ გადასახადებს, მოსახლეობის კეთილდღეობის ზრდისა და მისი მსყიდველობითი უნარის ზრდის გამო.
არაპირდაპირი გადასახადის ქვითრების რეგულარობა და სიჩქარე პირდაპირ დამოკიდებულია მსყიდველუნარიანობაზე. ეს გადასახადები მოსახერხებელია მომხმარებლისთვის, რადგან მათ არ სჭირდებათ გარკვეული დანაზოგი, ისინი განისაზღვრება საბოლოო პროდუქტის მოხმარების ოდენობით სავალდებულო შეგროვების არარსებობის გამო (თუ გსურთ შეიძინოთ პროდუქტი, გადაიხადეთ არაპირდაპირი გადასახადი, თუ თქვენ არ გსურთ გადასახადის გადახდა, არ შეიძინოთ პროდუქტი). გარდა ამისა, ამ ტიპის გადასახადის მიღებაზე კონტროლი და კონტროლი არ საჭიროებს საგადასახადო სამსახურის პერსონალის გაფართოებას.
არაპირდაპირი გადასახადების უარყოფითი მხარეები
არაპირდაპირი გადასახადების ყველა უპირატესობით, არსებობს უარყოფითი მხარეებიც. ყველაზე სერიოზული ნაკლი არის გადასახადის თვითდასახადი. გადამხდელი დამოუკიდებლად არეგულირებს ინდივიდუალურ საგადასახადო შესაძლებლობებს. არაპირდაპირი გადასახადი არაპროპორციულად იყოფა თითოეული მომხმარებლის შემოსავლის მიმართ, რის შედეგადაც ამ გადასახადების განაკვეთების ზრდა სოციალურად დაუცველი დაბალშემოსავლიანი მოსახლეობისთვის მიუწვდომელი ხდება.
არაპირდაპირი გადასახადები ფისკალური ხასიათისაა. გარდა ამისა, საჭიროა პერსონალის დიდი რაოდენობის შენარჩუნება, ბაზრის სეგმენტში შესული საქონლის მონიტორინგისთვის და მისი სწორი დაბეგვრისთვის. საბაჟო გადასახადი მოითხოვს უზარმაზარი საბაჟო აპარატის მოვლას ქვეყანაში კონტრაბანდული საქონლის შემოტანის თავიდან ასაცილებლად და არაპირდაპირი გადასახადების ოდენობის დაუფასებლად.
არაპირდაპირი გადასახადების შეგროვება ეწინააღმდეგება მეწარმეების ინტერესებს, ზღუდავს მოგების ოდენობას, რადგან ყოველთვის არ არის შესაძლებელი გასაყიდი ფასის გაზრდა არაპირდაპირი გადასახადის განაკვეთის ზრდის შესაბამისად.
არაპირდაპირი გადასახადების წარმატებით შეგროვების მიზნით, მარეგულირებელი ორგანოები ზღუდავენ მწარმოებლებს წარმოებული პროდუქციის წარმოებისა და რეალიზაციის სავალდებულო წესებით.
არაპირდაპირი გადასახადების შეგროვების ყველა დადებითი და უარყოფითი მხარეების გათვალისწინებით, შეგვიძლია შევაჯამოთ - არაპირდაპირი გადასახადები ვერ გაუძღვება სახელმწიფოს საგადასახადო სისტემას, რადგან ისინი არ აკმაყოფილებენ დაბეგვრის ძირითად ოპტიმალურ მოთხოვნებს. არაპირდაპირი და პირდაპირი გადასახადების შეგროვების მხოლოდ რაციონალური კომბინაციით შეიძლება შეიქმნას საგადასახადო სისტემა, რომელიც დააკმაყოფილებს ქვეყნის ფისკალურ ინტერესებს და გადასახადის გადამხდელთა ეკონომიკურ სარგებელს.
